κείμενο – φωτογραφίες: Ναταλία Κουνέλη ●
Δεν είχα ποτέ μανία με την Ιαπωνία. Μάνγκα, σαμουράι, γκέισες, κιμονό, σούσι, ράμεν και τα συναφή μου ακουγόντουσαν όλα πολύ ωραία και ενδιαφέροντα αλλά η γιαπωνέζικη κουλτούρα μου έφτανε μέχρι ένα φθηνό σούσι το εξάμηνο και μία Γιαπωνέζικη ταινία στο τόσο κάποιες από εκείνες τις βραδιές βαριάς κουλτούρας.
Μέχρι που πήγα. Επιλέξαμε την Ιαπωνία με το αγόρι μου όταν είχαμε δύο εβδομάδες διακοπές και κάποια χρήματα και αποφασίσαμε να βάλουμε το δάχτυλό μας στο χάρτη όπου μυρίζαμε πολιτισμικό σοκ. Όταν συνειδητοποιήσαμε ότι δεν είχαμε χρόνο για εμβόλια και βίζες, η Ιαπωνία προέκυψε ιδανική μιας και δεν χρειαζόμασταν ούτε το ένα ούτε το άλλο.
Με το που προσγειωθήκαμε στο Τόκυο, κατάλαβα ότι η έννοια του σεβασμού σε αυτή τη χώρα είναι διαφορετική. Όταν λέμε σεβασμό στην Ευρώπη συνήθως εννοούμε την χρήση του πληθυντικού όταν απευθυνόμαστε σε μεγαλύτερους ανθρώπους, άντε και κάποιος μεγαλόψυχος να σηκωθεί να δώσει την θέση του στο λεωφορείο σε κάποιον ηλικιωμένο, αλλά τώρα που το σκέφτομαι μέχρι εκεί πάει. Στο Τόκυο με το που μπήκα στο τρένο που πήγαινε από το αεροδρόμιο στο κέντρο, μπήκε ελεγκτής. Με αργές κινήσεις, έκλεισε την πόρτα πίσω του, στάθηκε όρθιος στην αρχή του διαδρόμου και έκανε μία βαθιά υπόκλιση σε όλους τους επιβάτες πριν ελέγξει τα εισιτήριά τους με μία μικρή υπόκλιση στον καθένα. Όταν βγήκα από το τρένο πήγα να αγοράσω νερό και ο υπάλληλος μου έδωσε τα ρέστα με τα δύο χέρια και με μία μικρή υπόκλιση, όπως αργότερα θα συνειδητοποιούσα ότι κάνουν όλοι ανεξαιρέτως, από το πιο μεγάλο πολυκατάστημα στο κέντρο του Τόκυο μέχρι το τελευταίο κακόμοιρο μίνι μάρκετ στην επαρχία.
Κι εκεί με χτύπησε. Όχι μόνο το πολιτισμικό σοκ, αλλά και ένας βαθύς θαυμασμός, ένα δέος και μία λατρεία για αυτή την χώρα. Γιατί στον ένα μήνα που τελικά έμεινα στην Οσάκα την δεύτερη φορά που πήγα με το αγόρι μου, κατάλαβα ότι σε αυτή την χώρα οι άνθρωποι βάζουν ενστικτωδώς τους άλλους πάνω από τον εαυτό τους, όχι για να θεωρηθούν μεγαλόψυχοι, αλλά γιατί τους βγαίνει φυσικό, γιατί έτσι έχουν μεγαλώσει. Τρέφουν τόσο βαθύ σεβασμό όχι μόνο για τους συνανθρώπους τους αλλά και για ό,τι τους περιβάλλει, που η κάθε απλή διαδικασία μοιάζει με μία τελετή και κάθε αντικείμενο αντιμετωπίζεται ως ιερό. Ένα απλό γεύμα αποτελείται από δεκάδες κινήσεις προετοιμασίας και μικρά πιατάκια με γεύσεις από έναν άλλο πλανήτη, που ισορροπούν τέλεια μεταξύ τους και σε αφήνουν με μία υγιή αλλά εξαιρετικά ευχάριστη αίσθηση πληρότητας. Κι όλο αυτό ποτέ για πάνω από 5-6 ευρώ στα απλά φαγάδικα. Μετά από κάθε γεύμα ένιωθα ότι είχα κάνει μία μεγάλη χάρη στο σώμα μου και ταυτόχρονα ότι είχα ξανανακαλύψει το αγαπημένο μου φαγητό (σόρυ, μουσακά…).
Μία επίσκεψη σε έναν ναό αρκεί για να συγκινηθείς από την αρμονία, την ησυχία, την καθαριότητα, την όμορφη φύση, και τις ήρεμες κινήσεις των προσευχόμενων που τραβάνε το σκοινί της καμπάνας του ναού για να προσελκύσουν την προσοχή του Βούδα, μετά χτυπάνε δύο παλαμάκια, στέκονται ακίνητοι με τα μάτια τους κλειστά σε στάση προσευχής και μετά υποκλίνονται και φεύγουν για να συνεχίσουν την ημέρα τους. Και φυσικά η κάθε γειτονιά έχει και το σέντο της, τα ιαπωνικά λουτρά, όπου στο τέλος μίας κουραστικής ημέρας βυθίζεσαι στα φυσικά μαύρα νερά 47 βαθμών Κελσίου του όρους Φούτζι αφού έχεις τρίψει όλο σου το σώμα με μανία με ένα μικρό τετράγωνο πετσετάκι και πολύ σαπούνι αντιγράφοντας τις άλλες γυναίκες και όλα σου τα άγχη και όλες σου οι λύπες εξαφανίζονται κάτω από ένα στρώμα από μπουρμπουλήθρες.
Η ευγένεια αυτών των ανθρώπων δεν προέρχεται από την μνήμη των συμβουλών της μαμάς και της δασκάλας που ακούσανε όταν ήταν στο δημοτικό. Η ευγένεια των Γιαπωνέζων πηγάζει στην ψυχή τους και στον τρόπο με τον οποίο είναι δομημένη η κοινωνία τους. Είναι αδύνατο να βγεις έξω σαν ξένος και να δείξεις έστω και λίγο μπερδεμένος χωρίς να σταματήσει κάποιος ντόπιος να σε βοηθήσει, ακόμα κι αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να χάσει μισή ώρα από το χρόνο του στο Google translate γιατί δεν μιλάει λέξη αγγλικά ή και να περπατήσει μαζί σου μέχρι τον προορισμό σου γιατί δεν ξέρει να σου εξηγήσει πώς θα πας! Κι αν σκέφτεστε ότι όλη αυτή η καλοσύνη και η μεγαλοψυχία παραπέμπει αναγκαστικά σε μία τυπική και αυστηρή νοοτροπία, αφήστε με να σας πω για τις ιζακάγια, τις ιαπωνικές ταβέρνες.
Έχοντας ζήσει στην Ιταλία και στην Αγγλία και έχοντας ταξιδέψει αρκετά, είχα πειστεί ότι το καλαμπούρι της ελληνικής ταβέρνας είναι μοναδικό, άντε να συγκρίνεται με κανένα φαγοπότι κάπου στην Ισπανία. Λάθος! Η ιαπωνική ιζακάγια μπορεί άνετα να ανταγωνιστεί την ελληνική ταβέρνα στην παρεϊστικη ατμόσφαιρα, το ντουμάνι, το ποτό και την ποικιλία του φαγητού, με την ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα προσθήκη της κυκλικής ή τετράγωνης ανοιχτής κουζίνας με τον μάγειρα στο κέντρο που μαγειρεύει μπροστά σου και σου σερβίρει το φαγητό και το ποτό μαζί με ατάκες σε σπασμένα αγγλικά και πολύ γέλιο. Και το βράδυ σου συνεχίζει με Γιαπωνέζους της ηλικίας σου που σε σταματάνε για να σε κεράσουν μία μπύρα, να πάρουν μία φωτογραφία μαζί σου και σε ρωτάνε αν είσαι “Αμέλικαν” (αυτό που λένε το ρο και το λάμδα ανάποδα αλλά μπορούν και τα προφέρουν μια χαρά και τα δύο ακόμα δεν το έχω καταλάβει…).
Η Ιαπωνία για μένα είναι μία χώρα που μπορεί να σε κάνει καλύτερο άνθρωπο. Είναι το μέρος όπου αρκούν λίγες μέρες για να αναθεωρήσεις τις έννοιες του αλτρουισμού, του σεβασμού, της αρμονίας και της ισορροπίας. Πίσω από το στερεότυπο του εργασιομανή σοβαρού κοστουμαρισμένου Γιαπωνέζου ανοίγεται ένας υπέροχος κόσμος, προφανώς κι αυτός με τα προβλήματά του, αλλά η αρμονία μεταξύ της τεχνολογικής προόδου και των παραδόσεων εξασφαλίζει ένα επίπεδο ζωής που δεν έχω δει πουθενά αλλού. Γιατί όταν σαν ντόπιος ξεκινάς την ημέρα σου με μία προσευχή σε έναν ναό χιλίων ετών και μετά πας στην τουαλέτα του ναού και βρίσκεις ένα κουμπάκι που παίζει μουσική για να καλύψει την αμηχανία των αερίων σου κι ένα άλλο κουμπάκι που σε πλένει με ζεστό νερό ενώ εξακολουθείς κάθεσαι στην τουαλέτα κι ένα τρίτο κουμπάκι που σε στεγνώνει με ζεστό αρωματισμένο αέρα, εκεί πλέον ξέρεις ότι είσαι στην σωστή χώρα για το σώμα και την ψυχή.
Ame ni mo Makezu – Be not Defeated by the Rain from Raffaele Mosca on Vimeo.
