Στην πόλη Γκύλεμ, οι κάτοικοι ζουν στα όρια της εξαθλίωσης. Φοράνε κουρελιασμένα ρούχα, υποφέρουν κι αδυνατούν να καλύψουν τις βασικές τους ανάγκες. Όταν γίνεται γνωστή η επιστροφή στην πόλη μιας παλιάς κατοίκου, της πάμπλουτης Κλαιρ Ζαχανασιάν, οι ελπίδες τους αναπτερώνονται. Πράγματι, η Ζαχανασιάν προσφέρει ένα δισεκατομμύριο στη δήμαρχο του Γκύλεμ, υπό τον όρο να δολοφονηθεί ο Άλφρεντ Ιλ, ο νεανικός της έρωτας ο οποίος την εγκατέλειψε έγκυο και χωρίς δεκάρα, αναγκάζοντάς την να γίνει πόρνη. Οι συντοπίτες του αρνούνται αρχικά τη μακάβρια συμφωνία, όμως τα κολαριστά χαρτονομίσματα της γηραιάς κυρίας τούς γοητεύουν. Όταν οι αντιστάσεις τους θα αρχίσουν να κάμπτονται, ο Ιλ αναζητά χωρίς ελπίδα, τη στήριξη των αρχών· του αστυνομικού διευθυντή, της δημάρχου και του εφημέριου. Μόνο η δασκάλα της πόλης, που αντιπροσωπεύει την παιδεία και την καλλιέργεια, βλέπει το κακό ν’ απλώνει τα πλοκάμια του. Αλλά είναι πολύ αδύναμη για να το σταματήσει.
Η παράσταση στο θεάτρο Βρετάνια, αν ξεχάσουμε τον κακό ήχο και την υπερβολική ζέστη μέσα στην αίθουσα, θυμίζει ταινία του Τιμ Μπάρτον. Το σκηνικό, τα κοστούμια, η μουσική και το μακιγιάζ των ηθοποιών, κραυγάζουν την ηθική και υλική κατάρρευση, ενώ η μετάφραση του σκηνοθέτη Αλέξανδρου Κοέν μπολιάζει εύστοχα σύγχρονες αναφορές, σχετικές με τις αξίες του δυτικού κόσμου και το ευρωπαϊκό δίκαιο. Οι παλιοί ηθοποιοί, όπως η Μίρκα Παπακωνσταντίνου στο ρόλο της Ζαχανασιάν, ο Δημήτρης Πιατάς ως Άλφρεντ Ιλ κι η Υβόννη Μαλτέζου στο ρόλο της δασκάλας, αποδεικνύουν την κλάση τους και δικαιολογούν τη διάρκειά τους στο χώρο. Ωστόσο, η σκηνοθεσία συχνά μοιάζει αμήχανη, πολλά απ’ τα ευρήματα πέφτουν στο κενό, κι οι νέοι ηθοποιοί μένουν εκτεθειμένοι σε υπερβολές. Παρά τις φιλότιμες προσπάθειες συνολικά, από το έργο λείπει η διεισδυτικότητα και το ατόφιο συναίσθημα.
Όμως, η μεγαλύτερη αξία της παράστασης βρίσκεται στο ίδιο το κείμενο του Ντύρρενματ, που αν και γράφτηκε το 1955, φαντάζει πιο επίκαιρο παρά ποτέ. Ο συγγραφέας βάζει στο μικροσκόπιο πανανθρώπινες αξίες, φωτογραφίζει τη διαφθορά των εξουσιών κι αποδεικνύει την παντοδυναμία του χρήματος. Γιατί το χρήμα είναι οδοστρωτήρας. Αλλοτροιώνει χαρακτήρες, κοιμίζει συνειδήσεις και καλλιεργεί τα πιο άγρια ένστικτα. Βγαίνοντας απ’ το θέατρο, μου ήρθε στο νου μια σκηνή όπου η γηραιά κυρία, αναμένοντας σαδιστικά την απάντηση των κατοίκων του Γκύλεμ, ομολογεί: «Ο κόσμος μ’ έκανε πόρνη, τώρα θα κάνω εγώ τον κόσμο πορνείο. Οικονομική ανάπτυξη για ένα πτώμα». Κι αυτή η τελευταία φράση μου φάνηκε, λες κι έχει γραφτεί για τη σύγχρονη Ελλάδα. Μόνο που εδώ, το πτώμα δεν είναι ένα.
Θέατρο Βρετάνια (Πανεπιστημίου 7): «Η επίσκεψη της γηραιάς κυρίας» του Φρ. Ντύρρενματ
Σκηνοθεσία: Αλ. Κοέν
Πρωταγωνιστούν: Μ. Παπακωνσταντίνου, Δ. Πιατάς, Υ. Μαλτέζου
Σκηνογραφία: Χρ. Κωστέα
Μουσική: Δ. Μαραμής
